Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στην εφημερίδα «Εποχή» της Κυριακής 15/11
Η σύνοδος κρατών που πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες, κατέστησε ξεκάθαρο πια το μέγεθος του προσφυγικού ζητήματος, που μήνες τώρα χτυπά την πόρτα της Ευρώπης.
Η πρωτοβουλία Γιουνκέρ να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο με τη συμμετοχή των κρατών που πλήττονται άμεσα από την ανθρωπιστική αυτή κρίση, δημιούργησε ίσως ελπίδες ως προς την εξεύρεση άμεσων και ενδεδειγμένων λύσεων. Παρά τη προσμονή που υπήρχε, η συνάντηση εκείνη δεν απέφερε τα επιθυμητά για την Ευρώπη αποτελέσματα, σε μια συζήτηση όπου η συμφωνία των κρατών για ενίσχυση της συνεργασίας και εγκατάλειψη των μεμονωμένων δράσεων αποτέλεσε το βασικό πεδίο συζητήσεων. Οι νέες συνθήκες που δημιουργούνται μετά τη συμφωνία δράσης των "17 σημείων", αφορούν θεωρητικά την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας αλλά ταυτόχρονα εισάγουν υποχρεώσεις κρατών, που δύσκολα θα εφαρμοστούν στην πράξη.
Συγκεκριμένα, βασικά σημεία της συμφωνίας αποτελούν :
- Η βελτίωση της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας ανάμεσα στα κράτη που αποτελούν τη δίοδο των προσφύγων (Αλβανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Σκόπια, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Σλοβενία) προς τη Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
- Η ανάγκη για ρεαλιστική αντιμετώπιση και υποστήριξη των προσφύγων κατά το μήκος των Δυτικών Βαλκανίων με στόχο την αποφυγή γενικευμένης ανθρωπιστικής κρίσης στο έδαφος της Ευρώπης.
Επιμέρους, τα συμφωνηθέντα αφορούν τη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συνεργαζόμενων κρατών, τον περιορισμό των ανεξέλεγκτων μετακινήσεων ομάδων προσφύγων, καθώς και την υποστήριξη τους με δημιουργία χώρων συγκέντρωσης που θα καλύπτουν βασικές τους ανάγκες.
Η Ελλάδα, θα πρέπει να αυξήσει τη δυνατότητα υποδοχής και φιλοξενίας σε 30 χιλιάδες πρόσφυγες εντός του 2015 (σε λίγες δηλαδή εβδομάδες), ενώ η παροχή προσωρινής στέγασης για περίπου άλλες 20 χιλιάδες άτομα θα αποτελεί προαπαιτούμενο για την ενεργοποίηση της διαδικασίας μετεγκατάστασης (relocation) των προσφύγων.
Κι αν ακόμα τα σημεία αυτά της συμφωνίας φαντάζουν για κάποιους θετικά, η σκληρή πραγματικότητα παραμένει, ιδιαίτερα στη περιοχή των Βαλκανίων και την Ελλάδα. Η αποτυχία να βρεθούν πραγματικές λύσεις σε ζωτικής σημασίας προβλήματα, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε όξυνση της κατάστασης. Η αδυναμία δέσμευσης ως προς βασικά δικαιώματα και ανάγκες των αιτούντων άσυλο, όπως επίσης και η -ευχάριστη στα λόγια μα ανεφάρμοστη στην πράξη- προοπτική δημιουργίας χιλιάδων θέσεων φιλοξενίας για τους πρόσφυγες θέτουν ερωτήματα τόσο για το νόημα, όσο και για την επιτυχία της συνόδου.
Επιπλέον, η προοπτική δυσανάλογης συμμετοχής - σε σχέση με τις δυνάμεις και τον πληθυσμό- της Ελλάδας στην εφαρμογή και βιωσιμότητα αυτού του πλάνου, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να θεωρηθεί κακόγουστο αστείο. Ένα κράτος που έχει υποστεί τα πάνδεινα από το 2010 και αντίκρισε περιφρόνηση σε ζητήματα αλληλεγγύης και πολιτικής υποστήριξης από την Ένωση, οδηγείται σήμερα υπό τόσο δύσκολες οικονομικές συνθήκες, να σηκώσει ουσιαστικά το βάρος ενός προβλήματος που αφορά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Τούτο δε, με την υπόσχεση οικονομικής υποστήριξης, που στη πράξη αποδεικνύεται πενιχρή καθώς δεν ξεπερνά τα 473 εκατομμύρια ευρώ σε βάθος επταετίας. Κι όλα αυτά, ενώ καλείται να καλύψει βασικές ανάγκες δεκάδων χιλιάδων προσφύγων, ως προς την έλευση, διαμονή και διαβίωσή τους.
Η συνεχιζόμενη συσσώρευση ανθρώπινων ψυχών σε περιοχές και εγκαταστάσεις ακατάλληλες, ενόσω μάλιστα μπαίνουμε σε χειμερινή περίοδο, είναι δεδομένο πως μάλλον θα οδηγήσει σε ένταση της ανθρωπιστικής κρίσης, παρά σε εξομάλυνσή της, προκαλώντας στις επιμέρους κοινωνίες των Βαλκανίων βαθύτερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Γίνεται επομένως προφανές, όχι μόνο το αρχικό βάρος του ζητήματος, αλλά και η όξυνσή του ύστερα από τις επιφανειακές και βεβιασμένες αποφάσεις των οργάνων και των κρατών της Ένωσης. Καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη αύξησης των κονδυλίων, ακόμη μεγαλύτερης στήριξης των κρατών που θίγονται άμεσα - μεταξύ των οποίων η Ελλάδα- μα και η αλλαγή του συστήματος του Δουβλίνου που όλοι πλέον αντιλαμβάνονται πως δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα λόγω της εξ ορισμού άνισης κατανομής βαρών ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ένωσης.
Οι εξακόσιες χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν στην Ευρώπη το 2015 (εκ των οποίων άνω των 218 χιλιάδων μόνο τον Οκτώβριο που πέρασε) και ο σχεδόν τριπλάσιος αριθμός που προβλέπεται για το επόμενο έτος σύμφωνα με αναφορές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Η υποχρέωση να πάψουν τα μεγαλόσχημα λόγια και να περάσουμε στις πράξεις, αποτελεί εκπεφρασμένη θέση της ευρωπαϊκής αριστεράς. Παράλληλα, είναι προφανής η ανάγκη να εστιάσουμε στη γενεσιουργό αιτία του προσφυγικού ζητήματος, αφού η προσφυγοποίηση δεν είναι μια φυσιολογική εξέλιξη. Οι πολεμικές συγκρούσεις στη περιοχή της Συρίας συνεχίζουν να προκαλούν πληθυσμιακές μετακινήσεις οι οποίες αυξάνονται κάθε ημέρα που περνά. Είναι υποχρέωση των κρατών της Ευρώπης να αντιμετωπίσουν την αιτία του προβλήματος, αντιλαμβανόμενα το μεγάλο μερίδιο ευθύνης που φέρουν για τις χρονίζουσες διαμάχες στη Μέση Ανατολή. Η Δύση πρέπει να απαλλαγεί από την επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι μπορεί να επιβάλει παντού το δικό της πρότυπο διακυβέρνησης και να στοχεύσει στην αναζήτηση σταθερότητας και ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών.
Είναι απαραίτητο να δείξουμε περισσότερη αλληλεγγύη απέναντι σε συνανθρώπους μας αλλά και να επιδιώξουμε δικαιότερη κατανομή των υποχρεώσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί και πρέπει να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην κρίση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, ενώ η διατήρηση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής συνοχής στην Ευρώπη, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Προσφυγικό ζήτημα: Νέες συνθήκες μετά τη Σύνοδο της Κυριακής
Η σύνοδος κρατών που πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες, κατέστησε ξεκάθαρο πια το μέγεθος του προσφυγικού ζητήματος, που μήνες τώρα χτυπά την πόρτα της Ευρώπης.
Η πρωτοβουλία Γιουνκέρ να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο με τη συμμετοχή των κρατών που πλήττονται άμεσα από την ανθρωπιστική αυτή κρίση, δημιούργησε ίσως ελπίδες ως προς την εξεύρεση άμεσων και ενδεδειγμένων λύσεων. Παρά τη προσμονή που υπήρχε, η συνάντηση εκείνη δεν απέφερε τα επιθυμητά για την Ευρώπη αποτελέσματα, σε μια συζήτηση όπου η συμφωνία των κρατών για ενίσχυση της συνεργασίας και εγκατάλειψη των μεμονωμένων δράσεων αποτέλεσε το βασικό πεδίο συζητήσεων. Οι νέες συνθήκες που δημιουργούνται μετά τη συμφωνία δράσης των "17 σημείων", αφορούν θεωρητικά την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας αλλά ταυτόχρονα εισάγουν υποχρεώσεις κρατών, που δύσκολα θα εφαρμοστούν στην πράξη.
Συγκεκριμένα, βασικά σημεία της συμφωνίας αποτελούν :
- Η βελτίωση της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας ανάμεσα στα κράτη που αποτελούν τη δίοδο των προσφύγων (Αλβανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Σκόπια, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Σλοβενία) προς τη Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
- Η ανάγκη για ρεαλιστική αντιμετώπιση και υποστήριξη των προσφύγων κατά το μήκος των Δυτικών Βαλκανίων με στόχο την αποφυγή γενικευμένης ανθρωπιστικής κρίσης στο έδαφος της Ευρώπης.
Επιμέρους, τα συμφωνηθέντα αφορούν τη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συνεργαζόμενων κρατών, τον περιορισμό των ανεξέλεγκτων μετακινήσεων ομάδων προσφύγων, καθώς και την υποστήριξη τους με δημιουργία χώρων συγκέντρωσης που θα καλύπτουν βασικές τους ανάγκες.
Η Ελλάδα, θα πρέπει να αυξήσει τη δυνατότητα υποδοχής και φιλοξενίας σε 30 χιλιάδες πρόσφυγες εντός του 2015 (σε λίγες δηλαδή εβδομάδες), ενώ η παροχή προσωρινής στέγασης για περίπου άλλες 20 χιλιάδες άτομα θα αποτελεί προαπαιτούμενο για την ενεργοποίηση της διαδικασίας μετεγκατάστασης (relocation) των προσφύγων.
Κι αν ακόμα τα σημεία αυτά της συμφωνίας φαντάζουν για κάποιους θετικά, η σκληρή πραγματικότητα παραμένει, ιδιαίτερα στη περιοχή των Βαλκανίων και την Ελλάδα. Η αποτυχία να βρεθούν πραγματικές λύσεις σε ζωτικής σημασίας προβλήματα, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε όξυνση της κατάστασης. Η αδυναμία δέσμευσης ως προς βασικά δικαιώματα και ανάγκες των αιτούντων άσυλο, όπως επίσης και η -ευχάριστη στα λόγια μα ανεφάρμοστη στην πράξη- προοπτική δημιουργίας χιλιάδων θέσεων φιλοξενίας για τους πρόσφυγες θέτουν ερωτήματα τόσο για το νόημα, όσο και για την επιτυχία της συνόδου.
Επιπλέον, η προοπτική δυσανάλογης συμμετοχής - σε σχέση με τις δυνάμεις και τον πληθυσμό- της Ελλάδας στην εφαρμογή και βιωσιμότητα αυτού του πλάνου, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να θεωρηθεί κακόγουστο αστείο. Ένα κράτος που έχει υποστεί τα πάνδεινα από το 2010 και αντίκρισε περιφρόνηση σε ζητήματα αλληλεγγύης και πολιτικής υποστήριξης από την Ένωση, οδηγείται σήμερα υπό τόσο δύσκολες οικονομικές συνθήκες, να σηκώσει ουσιαστικά το βάρος ενός προβλήματος που αφορά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Τούτο δε, με την υπόσχεση οικονομικής υποστήριξης, που στη πράξη αποδεικνύεται πενιχρή καθώς δεν ξεπερνά τα 473 εκατομμύρια ευρώ σε βάθος επταετίας. Κι όλα αυτά, ενώ καλείται να καλύψει βασικές ανάγκες δεκάδων χιλιάδων προσφύγων, ως προς την έλευση, διαμονή και διαβίωσή τους.
Η συνεχιζόμενη συσσώρευση ανθρώπινων ψυχών σε περιοχές και εγκαταστάσεις ακατάλληλες, ενόσω μάλιστα μπαίνουμε σε χειμερινή περίοδο, είναι δεδομένο πως μάλλον θα οδηγήσει σε ένταση της ανθρωπιστικής κρίσης, παρά σε εξομάλυνσή της, προκαλώντας στις επιμέρους κοινωνίες των Βαλκανίων βαθύτερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Γίνεται επομένως προφανές, όχι μόνο το αρχικό βάρος του ζητήματος, αλλά και η όξυνσή του ύστερα από τις επιφανειακές και βεβιασμένες αποφάσεις των οργάνων και των κρατών της Ένωσης. Καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη αύξησης των κονδυλίων, ακόμη μεγαλύτερης στήριξης των κρατών που θίγονται άμεσα - μεταξύ των οποίων η Ελλάδα- μα και η αλλαγή του συστήματος του Δουβλίνου που όλοι πλέον αντιλαμβάνονται πως δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα λόγω της εξ ορισμού άνισης κατανομής βαρών ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ένωσης.
Οι εξακόσιες χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν στην Ευρώπη το 2015 (εκ των οποίων άνω των 218 χιλιάδων μόνο τον Οκτώβριο που πέρασε) και ο σχεδόν τριπλάσιος αριθμός που προβλέπεται για το επόμενο έτος σύμφωνα με αναφορές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Η υποχρέωση να πάψουν τα μεγαλόσχημα λόγια και να περάσουμε στις πράξεις, αποτελεί εκπεφρασμένη θέση της ευρωπαϊκής αριστεράς. Παράλληλα, είναι προφανής η ανάγκη να εστιάσουμε στη γενεσιουργό αιτία του προσφυγικού ζητήματος, αφού η προσφυγοποίηση δεν είναι μια φυσιολογική εξέλιξη. Οι πολεμικές συγκρούσεις στη περιοχή της Συρίας συνεχίζουν να προκαλούν πληθυσμιακές μετακινήσεις οι οποίες αυξάνονται κάθε ημέρα που περνά. Είναι υποχρέωση των κρατών της Ευρώπης να αντιμετωπίσουν την αιτία του προβλήματος, αντιλαμβανόμενα το μεγάλο μερίδιο ευθύνης που φέρουν για τις χρονίζουσες διαμάχες στη Μέση Ανατολή. Η Δύση πρέπει να απαλλαγεί από την επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι μπορεί να επιβάλει παντού το δικό της πρότυπο διακυβέρνησης και να στοχεύσει στην αναζήτηση σταθερότητας και ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών.
Είναι απαραίτητο να δείξουμε περισσότερη αλληλεγγύη απέναντι σε συνανθρώπους μας αλλά και να επιδιώξουμε δικαιότερη κατανομή των υποχρεώσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί και πρέπει να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην κρίση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, ενώ η διατήρηση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής συνοχής στην Ευρώπη, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου