Συνέντευξη του Κώστα Χρυσόγονου στον Τάσο Ευαγγελίου στο Liberal.gr
- Η ομιλία του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ προκαλεί ήδη αντιδράσεις. Υπάρχουν προειδοποιητικά μηνύματα από ESM και Κομισιόν σχετικά με την ανάγκη τήρησης των συμφωνηθέντων. Πως κρίνετε τις εξελίξεις;
Υπάρχει πάντοτε ο φόβος ότι σε περίπτωση παραβίασης των συμφωνημένων δεν θα υλοποιηθεί η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα τα οποία έχουν καταγράψει οι κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωζώνης δεδομένου ότι αυτό προβλέπεται ρητά στη συμφωνία. Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό, δεν είναι τα τυχόν «αντίμετρα» των δανειστών.
Το χειρότερο είναι ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο και μάλιστα κατά απότομο τρόπο, η εικόνα στη δευτερογενή αγορά η οποία αποτελεί και το προοίμιο για την επιστροφή του ελληνικού κράτους σε καθεστώς κανονικότητας. Αυτό που προσπαθεί να αποκρύψει η κυβέρνηση είναι ότι η επιστροφή στην κανονικότητα, η πραγματική έξοδος από το καθεστώς των μνημονίων, προϋποθέτει την ανάκτηση της φερεγγυότητας του ελληνικού κράτους προκειμένου αυτό να δανείζεται από τις αγορές όπως όλα τα άλλα κράτη και να μη καταφεύγει ως ικέτης στο ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας, στο ευρωπαϊκό ταμείο ή σε άλλους διακρατικούς δανειστές. Αυτό δεν έχει επιτευχθεί ούτε και φαίνεται στον ορίζοντα με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να κινούνται στα σημερινά επίπεδα.
Υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας και η τυχόν διατάραξη των σχέσεων με τους δανειστές και η παραβίαση των συμφωνηθέντων θα έχει πάρα πολύ αρνητική επίπτωση σε αυτό. Θα απομακρύνει την επιστροφή μας στις αγορές με αποτέλεσμα να απαιτείται διαρκής χρήση του «μαξιλαριού. Όταν όμως κάποια στιγμή τελειώσουν τα χρήματα τι θα γίνει; Θα αναγκαστούμε να καταφύγουμε πάλι σε διακρατικό δανεισμό, δηλαδή σε νέο μνημόνιο. Και αυτό δεν είναι και σίγουρο, διότι μπορεί να μας πουν «καλύτερα να τελειώνουμε».
- Μπορεί η κυβέρνηση να τραβά χρήματα από το «μαξιλάρι» χωρίς κανέναν έλεγχο;
Και αυτό ακόμα βρίσκεται σε καθεστώς υποσημειώσεων. Θα μπορούσαν και σε αυτό να υπάρξουν αντίποινα αλλά θέλω να ελπίζω πως δεν θα φτάσουμε εκεί. Δεν θα φτάσουμε σε τέτοια σημεία ρήξης, αλλά το ζητούμενο δεν είναι αυτό. Ακόμη και αν καταφέρουμε να το χρησιμοποιήσουμε χωρίς παρεμβάσεις αρκεί για 1,5 χρόνο. Σε αυτόν το χρόνο το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να έχει ανακτήσει τη φερεγγυότητά του σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορεί να δανείζεται από τις αγορές με επιτόκιο κοντά σε αυτό της Ιταλίας. Για να γίνει αυτό πρέπει όχι μόνο να εξακολουθήσει να υπάρχει εικόνα δημοσιονομικής ισορροπίας αλλά κυρίως να υπάρξει ισχυρή αναπτυξιακή ώθηση στην ελληνική οικονομία.
Αυτό που λείπει και για αυτό βλέπουμε τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να παραμένουν σε τόσο υψηλά επίπεδα. Επίπεδα απαγορευτικά για επάνοδο στις αγορές και το δανεισμό από αυτές. Εκεί θα έπρεπε να συγκεντρωθεί η προσοχή όλου του πολιτικού συστήματος και των κοινωνικών φορέων. Στο πως θα καταφέρουμε να ανατάξουμε τις παθογένειες που έχει το ελληνικό κράτος και να γίνει πιο φιλικό για την ανάπτυξη και την ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία. Καλώς ή κακώς είναι η μόνη που μπορεί να φέρει ανάπτυξη, διότι από τη στιγμή που βρισκόμαστε σε καθεστώς ασφυκτικών δημοσιονομικών περιορισμών είναι δεδομένο ότι ισχυρό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, στην κλίμακα που απαιτείται για να πάρει μπροστά η οικονομία, δεν μπορεί να υπάρξει.
Άρα οι επενδύσεις θα πρέπει να γίνουν αναγκαστικά από ιδιώτες και μάλιστα, επειδή ελληνικά κεφάλαια δεν αφθονούν, θα πρέπει να προσελκύσουμε κεφάλαια από το εξωτερικό. Για να γίνει αυτό πρέπει να περιστείλουμε τη γραφειοκρατία και την πολυνομία, να έχουμε γρηγορότερους ρυθμούς δικαιοσύνης και φυσικά να μειωθούν και οι φορολογικοί συντελεστές. Και όλα αυτά πρέπει να δρομολογηθούν σε ένα διάστημα που δεν είναι μεγάλο. Αυτό θα έπρεπε να μας απασχολεί και όχι μια παραχολογία άνευ αντικρίσματος.
- Μιλήσατε για επενδύσεις. Όμως επενδύσεις δεν γίνονται, αντιθέτως ο ρυθμός τους υποχωρεί αισθητά. Πως μπορεί ο πρωθυπουργός να υποστηρίζει ότι η οικονομία πάει καλά όταν βάσει επίσημων στοιχείων ο βασικός παράγοντας ανάπτυξης εμφανίζει μεγάλη κάμψη;
Εκείνο που πάει καλά είναι τα δημοσιονομικά μεγέθη λόγω της υπερφορολόγησης. Η οικονομία όμως καταγράφει ρυθμούς ανάπτυξης χαμηλότερους από τις προβλέψεις και για το 2017 και το πρώτο εξάμηνο του 2018 και στην ουσία στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στα έσοδα από τον τουρισμό. Τα υπόλοιπα στοιχεία καταγράφουν μια σχετική αύξηση των εξαγωγών, που όμως είναι πολύ εύθραυστη δεδομένου ότι οι πρώτοι προορισμοί των ελληνικών προϊόντων είναι η Τουρκία και η Ιταλία, δύο χώρες που η μεν πρώτη βρίσκεται σε δίνη τρομερής οικονομικής κρίσης η δεύτερη στο χείλος. Κατά συνέπεια ενδέχεται να υπάρξουν σύννεφα στο διεθνή ορίζοντα που μπορεί να μετατραπούν σε καταιγίδα που θα βρέξει και εμάς.
Αντί να επιδιδόμαστε σε πανηγυρισμούς άνευ αντικρίσματος θα έπρεπε να κοιτάξουμε να εκπονήσουμε έναν σοβαρό αναπτυξιακό σχεδιασμό μέσα από ένα διαφορετικό πολιτικό κλίμα. Μέσα από συζήτηση των κομμάτων του συνταγματικού τόξου και των παραγωγικών φορέων. Να υπάρξει συνεπής υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού. Δυστυχώς αναπτυξιακός σχεδιασμός δεν υπάρχει και δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Αυτά που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση είναι εκθέσεις ιδεών χωρίς ουσία.
- Μπορεί η κυβέρνηση που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο να υλοποιήσει ένα σχέδιο ανάπτυξης;
Σίγουρα οι μήνες που απομένουν δεν το επιτρέπουν αλλά το θέμα πρέπει να το δούμε όχι με ορίζοντα μιας κυβέρνησης και κομμάτων αλλά με γνώμονα τη χώρα και τους ανθρώπους. Θα έπρεπε λοιπόν οι δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου να κάτσουν και να συζητήσουν, όχι να συμφωνήσουν απαραίτητα σε όλα, αλλά να δουν σε ποια μπορούν να συμφωνήσουν ώστε να καταρτιστεί ένα σχέδιο που θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Επενδυτών που πρέπει να διαπιστώσουν πως τα δεδομένα που έχουν δεν θα ανατρέπονται συνεχώς. Να γίνουν βελτιώσεις σε σειρά θεμάτων που ο ελληνικός κρατικός μηχανισμός παρουσιάζει παθογένειες σε σύγκριση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Έχουμε μια δημόσια διοίκηση που είναι υπερβολικά γραφειοκρατική και εξαρτημένη από την εκάστοτε εξουσία, δεν αξιολογείται καθόλου από τους χρήστες των υπηρεσιών που είναι οι πολίτες και θα έπρεπε να είναι οι βασικοί αξιολογητές. Έχουμε ένα πολυδαίδαλο και πολυπλόκαμο νομοθετικό πλαίσιο που θα έπρεπε να αρχίσουμε να το εκκαθαρίζουμε και μια δικαιοσύνη που κινείται με ρυθμό χελώνας στα όρια της αρνησιδικίας. Αν δεν τα διορθώσουμε αυτά δεν μπορούμε να δούμε άσπρη μέρα.
- Ξέρετε όταν πλησιάζουν εκλογές στον κρατικό μηχανισμό τα μολύβια κατεβαίνουν. Πως θα προχωρήσουν όλα όσα πρέπει να γίνουν;
Είναι γεγονός ότι οι παρατεταμένες προεκλογικές περίοδοι λειτουργούν παραλυτικά για τον κρατικό μηχανισμό ακριβώς διότι η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εξαρτημένη από την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα είναι ότι χειρότερο μια τέτοια εξέλιξη. Το αντίδοτο θα έπρεπε να είναι άλλη πολιτική ατμόσφαιρα. Πρέπει να ξέρουν όλοι πως κάποιες σταθερές θα παραμείνουν ανεξαρτήτως αλλαγών στις κυβερνήσεις. Και πρέπει ο κρατικός μηχανισμός να λειτουργεί διαρκώς και ορθά. Δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο όχι για κάποιους μήνες ούτε για εβδομάδες. Έχουμε ορίζοντα δύο ετών που πρέπει να ανακτήσουμε την φερεγγυότητα μας και την πρόσβαση στις αγορές. Διαφορετικά εάν το 2020 πάμε ξανά για να ζητάμε δανεισμό αμφιβάλλω αν θα μας το δώσουν και αν μας το δώσουν οι όροι θα είναι επαχθείς. Πρέπει όλοι να καταλάβουν πως είμαστε στην ίδια βάρκα.
- Ναι αλλά το κλίμα πολώνεται
Ναι ακριβώς Αυτό είναι τραγικό για τη χώρα. Το κλίμα πολώνεται ολοένα και περισσότερο και αυτό σε μια στιγμή κατά την οποία όχι απλά δεν δικαιολογούνται πανηγυρισμοί άλλα θα έπρεπε να υπάρχει περισυλλογή, διόρθωση των παθογενειών που μας οδήγησαν στα μνημόνια.
Αιτία της κρίσης ήταν η απώλεια σταδιακά του παραγωγικού μοντέλου της χώρας που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1980 και συναρτάται όχι μόνο με δικές μας παραλείψεις αλλά και με την εξελισσόμενη παγκοσμιοποίηση μέσα στην οποία ασυναίσθητα χάνουμε τη διεθνή μας ανταγωνιστικότητα πρέπει να βρούμε τρόπους να παράγουμε προϊόντα σε μεγαλύτερη κλίμακα από ότι το κάνουμε σήμερα αν θέλουμε να είμαστε βιώσιμοι ως κοινωνία, διαφορετικά κινδυνεύουμε με εξαφάνιση μέσα από συνθήκες που δημιουργούν η υπογεννητικότητα, η φυγή των νέων στο εξωτερικό, η ανεργία και γενικότερα η φτωχοποίηση σε συνδυασμό με τη χαμηλή παραγωγικότητα.
- Η ομιλία του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ προκαλεί ήδη αντιδράσεις. Υπάρχουν προειδοποιητικά μηνύματα από ESM και Κομισιόν σχετικά με την ανάγκη τήρησης των συμφωνηθέντων. Πως κρίνετε τις εξελίξεις;
Υπάρχει πάντοτε ο φόβος ότι σε περίπτωση παραβίασης των συμφωνημένων δεν θα υλοποιηθεί η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα τα οποία έχουν καταγράψει οι κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωζώνης δεδομένου ότι αυτό προβλέπεται ρητά στη συμφωνία. Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό, δεν είναι τα τυχόν «αντίμετρα» των δανειστών.
Το χειρότερο είναι ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο και μάλιστα κατά απότομο τρόπο, η εικόνα στη δευτερογενή αγορά η οποία αποτελεί και το προοίμιο για την επιστροφή του ελληνικού κράτους σε καθεστώς κανονικότητας. Αυτό που προσπαθεί να αποκρύψει η κυβέρνηση είναι ότι η επιστροφή στην κανονικότητα, η πραγματική έξοδος από το καθεστώς των μνημονίων, προϋποθέτει την ανάκτηση της φερεγγυότητας του ελληνικού κράτους προκειμένου αυτό να δανείζεται από τις αγορές όπως όλα τα άλλα κράτη και να μη καταφεύγει ως ικέτης στο ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας, στο ευρωπαϊκό ταμείο ή σε άλλους διακρατικούς δανειστές. Αυτό δεν έχει επιτευχθεί ούτε και φαίνεται στον ορίζοντα με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να κινούνται στα σημερινά επίπεδα.
Υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας και η τυχόν διατάραξη των σχέσεων με τους δανειστές και η παραβίαση των συμφωνηθέντων θα έχει πάρα πολύ αρνητική επίπτωση σε αυτό. Θα απομακρύνει την επιστροφή μας στις αγορές με αποτέλεσμα να απαιτείται διαρκής χρήση του «μαξιλαριού. Όταν όμως κάποια στιγμή τελειώσουν τα χρήματα τι θα γίνει; Θα αναγκαστούμε να καταφύγουμε πάλι σε διακρατικό δανεισμό, δηλαδή σε νέο μνημόνιο. Και αυτό δεν είναι και σίγουρο, διότι μπορεί να μας πουν «καλύτερα να τελειώνουμε».
- Μπορεί η κυβέρνηση να τραβά χρήματα από το «μαξιλάρι» χωρίς κανέναν έλεγχο;
Και αυτό ακόμα βρίσκεται σε καθεστώς υποσημειώσεων. Θα μπορούσαν και σε αυτό να υπάρξουν αντίποινα αλλά θέλω να ελπίζω πως δεν θα φτάσουμε εκεί. Δεν θα φτάσουμε σε τέτοια σημεία ρήξης, αλλά το ζητούμενο δεν είναι αυτό. Ακόμη και αν καταφέρουμε να το χρησιμοποιήσουμε χωρίς παρεμβάσεις αρκεί για 1,5 χρόνο. Σε αυτόν το χρόνο το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να έχει ανακτήσει τη φερεγγυότητά του σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορεί να δανείζεται από τις αγορές με επιτόκιο κοντά σε αυτό της Ιταλίας. Για να γίνει αυτό πρέπει όχι μόνο να εξακολουθήσει να υπάρχει εικόνα δημοσιονομικής ισορροπίας αλλά κυρίως να υπάρξει ισχυρή αναπτυξιακή ώθηση στην ελληνική οικονομία.
Αυτό που λείπει και για αυτό βλέπουμε τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να παραμένουν σε τόσο υψηλά επίπεδα. Επίπεδα απαγορευτικά για επάνοδο στις αγορές και το δανεισμό από αυτές. Εκεί θα έπρεπε να συγκεντρωθεί η προσοχή όλου του πολιτικού συστήματος και των κοινωνικών φορέων. Στο πως θα καταφέρουμε να ανατάξουμε τις παθογένειες που έχει το ελληνικό κράτος και να γίνει πιο φιλικό για την ανάπτυξη και την ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία. Καλώς ή κακώς είναι η μόνη που μπορεί να φέρει ανάπτυξη, διότι από τη στιγμή που βρισκόμαστε σε καθεστώς ασφυκτικών δημοσιονομικών περιορισμών είναι δεδομένο ότι ισχυρό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, στην κλίμακα που απαιτείται για να πάρει μπροστά η οικονομία, δεν μπορεί να υπάρξει.
Άρα οι επενδύσεις θα πρέπει να γίνουν αναγκαστικά από ιδιώτες και μάλιστα, επειδή ελληνικά κεφάλαια δεν αφθονούν, θα πρέπει να προσελκύσουμε κεφάλαια από το εξωτερικό. Για να γίνει αυτό πρέπει να περιστείλουμε τη γραφειοκρατία και την πολυνομία, να έχουμε γρηγορότερους ρυθμούς δικαιοσύνης και φυσικά να μειωθούν και οι φορολογικοί συντελεστές. Και όλα αυτά πρέπει να δρομολογηθούν σε ένα διάστημα που δεν είναι μεγάλο. Αυτό θα έπρεπε να μας απασχολεί και όχι μια παραχολογία άνευ αντικρίσματος.
- Μιλήσατε για επενδύσεις. Όμως επενδύσεις δεν γίνονται, αντιθέτως ο ρυθμός τους υποχωρεί αισθητά. Πως μπορεί ο πρωθυπουργός να υποστηρίζει ότι η οικονομία πάει καλά όταν βάσει επίσημων στοιχείων ο βασικός παράγοντας ανάπτυξης εμφανίζει μεγάλη κάμψη;
Εκείνο που πάει καλά είναι τα δημοσιονομικά μεγέθη λόγω της υπερφορολόγησης. Η οικονομία όμως καταγράφει ρυθμούς ανάπτυξης χαμηλότερους από τις προβλέψεις και για το 2017 και το πρώτο εξάμηνο του 2018 και στην ουσία στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στα έσοδα από τον τουρισμό. Τα υπόλοιπα στοιχεία καταγράφουν μια σχετική αύξηση των εξαγωγών, που όμως είναι πολύ εύθραυστη δεδομένου ότι οι πρώτοι προορισμοί των ελληνικών προϊόντων είναι η Τουρκία και η Ιταλία, δύο χώρες που η μεν πρώτη βρίσκεται σε δίνη τρομερής οικονομικής κρίσης η δεύτερη στο χείλος. Κατά συνέπεια ενδέχεται να υπάρξουν σύννεφα στο διεθνή ορίζοντα που μπορεί να μετατραπούν σε καταιγίδα που θα βρέξει και εμάς.
Αντί να επιδιδόμαστε σε πανηγυρισμούς άνευ αντικρίσματος θα έπρεπε να κοιτάξουμε να εκπονήσουμε έναν σοβαρό αναπτυξιακό σχεδιασμό μέσα από ένα διαφορετικό πολιτικό κλίμα. Μέσα από συζήτηση των κομμάτων του συνταγματικού τόξου και των παραγωγικών φορέων. Να υπάρξει συνεπής υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού. Δυστυχώς αναπτυξιακός σχεδιασμός δεν υπάρχει και δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Αυτά που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση είναι εκθέσεις ιδεών χωρίς ουσία.
- Μπορεί η κυβέρνηση που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο να υλοποιήσει ένα σχέδιο ανάπτυξης;
Σίγουρα οι μήνες που απομένουν δεν το επιτρέπουν αλλά το θέμα πρέπει να το δούμε όχι με ορίζοντα μιας κυβέρνησης και κομμάτων αλλά με γνώμονα τη χώρα και τους ανθρώπους. Θα έπρεπε λοιπόν οι δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου να κάτσουν και να συζητήσουν, όχι να συμφωνήσουν απαραίτητα σε όλα, αλλά να δουν σε ποια μπορούν να συμφωνήσουν ώστε να καταρτιστεί ένα σχέδιο που θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Επενδυτών που πρέπει να διαπιστώσουν πως τα δεδομένα που έχουν δεν θα ανατρέπονται συνεχώς. Να γίνουν βελτιώσεις σε σειρά θεμάτων που ο ελληνικός κρατικός μηχανισμός παρουσιάζει παθογένειες σε σύγκριση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Έχουμε μια δημόσια διοίκηση που είναι υπερβολικά γραφειοκρατική και εξαρτημένη από την εκάστοτε εξουσία, δεν αξιολογείται καθόλου από τους χρήστες των υπηρεσιών που είναι οι πολίτες και θα έπρεπε να είναι οι βασικοί αξιολογητές. Έχουμε ένα πολυδαίδαλο και πολυπλόκαμο νομοθετικό πλαίσιο που θα έπρεπε να αρχίσουμε να το εκκαθαρίζουμε και μια δικαιοσύνη που κινείται με ρυθμό χελώνας στα όρια της αρνησιδικίας. Αν δεν τα διορθώσουμε αυτά δεν μπορούμε να δούμε άσπρη μέρα.
- Ξέρετε όταν πλησιάζουν εκλογές στον κρατικό μηχανισμό τα μολύβια κατεβαίνουν. Πως θα προχωρήσουν όλα όσα πρέπει να γίνουν;
Είναι γεγονός ότι οι παρατεταμένες προεκλογικές περίοδοι λειτουργούν παραλυτικά για τον κρατικό μηχανισμό ακριβώς διότι η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εξαρτημένη από την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα είναι ότι χειρότερο μια τέτοια εξέλιξη. Το αντίδοτο θα έπρεπε να είναι άλλη πολιτική ατμόσφαιρα. Πρέπει να ξέρουν όλοι πως κάποιες σταθερές θα παραμείνουν ανεξαρτήτως αλλαγών στις κυβερνήσεις. Και πρέπει ο κρατικός μηχανισμός να λειτουργεί διαρκώς και ορθά. Δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο όχι για κάποιους μήνες ούτε για εβδομάδες. Έχουμε ορίζοντα δύο ετών που πρέπει να ανακτήσουμε την φερεγγυότητα μας και την πρόσβαση στις αγορές. Διαφορετικά εάν το 2020 πάμε ξανά για να ζητάμε δανεισμό αμφιβάλλω αν θα μας το δώσουν και αν μας το δώσουν οι όροι θα είναι επαχθείς. Πρέπει όλοι να καταλάβουν πως είμαστε στην ίδια βάρκα.
- Ναι αλλά το κλίμα πολώνεται
Ναι ακριβώς Αυτό είναι τραγικό για τη χώρα. Το κλίμα πολώνεται ολοένα και περισσότερο και αυτό σε μια στιγμή κατά την οποία όχι απλά δεν δικαιολογούνται πανηγυρισμοί άλλα θα έπρεπε να υπάρχει περισυλλογή, διόρθωση των παθογενειών που μας οδήγησαν στα μνημόνια.
Αιτία της κρίσης ήταν η απώλεια σταδιακά του παραγωγικού μοντέλου της χώρας που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1980 και συναρτάται όχι μόνο με δικές μας παραλείψεις αλλά και με την εξελισσόμενη παγκοσμιοποίηση μέσα στην οποία ασυναίσθητα χάνουμε τη διεθνή μας ανταγωνιστικότητα πρέπει να βρούμε τρόπους να παράγουμε προϊόντα σε μεγαλύτερη κλίμακα από ότι το κάνουμε σήμερα αν θέλουμε να είμαστε βιώσιμοι ως κοινωνία, διαφορετικά κινδυνεύουμε με εξαφάνιση μέσα από συνθήκες που δημιουργούν η υπογεννητικότητα, η φυγή των νέων στο εξωτερικό, η ανεργία και γενικότερα η φτωχοποίηση σε συνδυασμό με τη χαμηλή παραγωγικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου