Προσωπικά δεδομένα και ασφάλεια

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στο ΕΘΝΟΣ «E» 19/10

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ και σε άλλα μέρη του κόσμου παραδοσιακά χωλαίνει σε σύγκριση με την Ευρώπη. Γι' αυτό η ευρωπαϊκή οδηγία 95/46/ΕΚ της 24ης Οκτωβρίου 1995 προβλέπει πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει πρώτα να αποφανθεί ότι μια τρίτη χώρα (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) εξασφαλίζει επαρκές επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων, με βάση την εσωτερική της νομοθεσία ή τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, και μόνο έτσι να επιτρέψει τη μεταφορά των δεδομένων προς τη συγκεκριμένη χώρα.

Στις 26 Ιουλίου 2000, η Επιτροπή ενέκρινε την απόφαση «ασφαλούς λιμένα» (safe harbour), με την οποία επιτράπηκε η ελεύθερη διαβίβαση πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα από τα κράτη-μέλη της ΕΕ σε εταιρείες στις ΗΠΑ, εφόσον αυτές έχουν προσχωρήσει στις αρχές που εκδίδονται από το υπουργείο Εμπορίου της υπερατλαντικής υπερδύναμης. Επί δεκαπέντε και πλέον έτη, με βάση την παραπάνω απόφαση, Ευρωπαίοι πολίτες εμπιστεύονταν τη διαχείριση των προσωπικών τους δεδομένων σε εταιρείες που έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ, θεωρώντας καλόπιστα πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προβεί σε ενδελεχή έλεγχο των εκεί κείμενων ρυθμίσεων. Η απόφαση του τμήματος μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου της ΕΕ στην υπόθεση C-362/14, που δημοσιεύτηκε την 6η Οκτωβρίου 2015, ανέτρεψε αυτό το τεκμήριο, ακύρωσε την απόφαση «ασφαλούς λιμένα» και ανέδειξε με τον πιο γλαφυρό τρόπο πως τα προσωπικά μας δεδομένα, όταν μεταβιβάζονται σε αμερικανικές εταιρείες, δεν είναι ασφαλή, για τον πολύ απλό λόγο πως το νομικό καθεστώς δεν δεσμεύει τις δημόσιες Αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών.

Έτσι, το αμερικανικό καθεστώς «ασφαλούς λιμένα» επιτρέπει επεμβάσεις εκ μέρους των αμερικανικών δημόσιων Αρχών στα θεμελιώδη δικαιώματα των προσώπων για λόγους σχετικούς με την εθνική ασφάλεια, το δημόσιο συμφέρον και την τήρηση των νόμων των ΗΠΑ. Άλλωστε αυτό έγινε φανερό από τις αποκαλύψεις για τις μαζικές παρακολουθήσεις Ευρωπαίων πολιτών από την υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ (NSA). Το μείζον ερώτημα όμως είναι για ποιο λόγο έπρεπε να αναμένουμε την ακύρωση της απόφασης σχεδόν τυχαία. Για ποιο λόγο η ΕΕ επέτρεπε τη μεταφορά των προσωπικών δεδομένων Ευρωπαίων πολιτών επί μία δεκαπενταετία, χωρίς να φροντίσει να διασφαλίσει την προστασία τους και τη δυνατότητα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας έναντι παρεμβάσεων των αμερικανικών Αρχών. Και πότε επιτέλους η ΕΕ θα αναδειχθεί σε αποτελεσματικό θεματοφύλακα των δικαιωμάτων και αξιών που εντάσσονται στον δικό της Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.