Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στην εφημερίδα Realnews 10/09
Σε άρθρο του κατά την επέτειο ίδρυσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο πρωθυπουργός επιχείρησε να απαντήσει στο ερώτημα «Τελικά πόσο ψεύτης ήταν ο Ανδρέας;» (Παπανδρέου). Το άρθρο διαπιστώνει ότι στην πορεία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. «υπήρξαν φαινόμενα διαφθοράς, εκφυλισμού ιδεών και ανθρώπων, κυνισμού και καταδολίευσης των λαϊκών διαθέσεων». Ωστόσο καταλήγει ότι τα αιτήματα της εθνικής ανεξαρτησίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατίας είναι «μεγάλα και διαρκή» και ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι «το κόμμα που έχει ξαναπιάσει το νήμα αυτών των στόχων».
Πέρα από την ψυχολογική διάσταση του αρχικού ερωτήματος, το ζήτημα της φυσιογνωμίας και της εξέλιξης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., τόσο πριν από τον θάνατο του ιδρυτή του το 1996 όσο και μετά, παρουσιάζει θεσμικό και πολιτικό ενδιαφέρον. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δημιούργησε ένα κόμμα που ήταν εξαιρετικά μαζικό (220.000 μέλη το 1983 και 400.000 το 1987, ενώ αργότερα στην εκλογή πρόεδρου του «Κινήματος» το 2007, μετείχαν περίπου 740.000 ψηφοφόροι), αλλά και παθολογικά αρχηγοκεντρικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο συνέδριο έγινε μόλις το 1984, δέκα ολόκληρα χρόνια μετά την ίδρυση του, και σ’ αυτό ο πρόεδρος εκφώνησε τρίωρη ομιλία, ενώ ο χρόνος που δόθηκε σε καθένα από τους συνέδρους δεν υπερέβη τα 30 δευτερόλεπτα (!)
Ο αρχηγοκεντρισμός αυτός είναι πια ξεπερασμένος, αφού δεν υπάρχει προσωπικότητα η οποία να συνδυάζει όχι μόνο το επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά και την πολύπλευρη μόρφωση και την άριστη γνώση της διεθνούς και ευρωπαϊκής πραγματικότητας που διέθετε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Και πάντως ο αρχηγοκεντρισμός δεν έχει καμία σχέση με το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ, τον Ιούλιο του 2013, όπου ήδη από το προοίμιο γίνεται λόγος για οικοδόμηση ενός «μαζικού και δημοκρατικού» κόμματος. Την εποχή εκείνη βέβαια ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πολύ περιορισμένη μαζικότητα, με περίπου 30.000 μέλη, προερχόμενα σχεδόν όλα από τις παλιές «συνιστώσες» της εποχής των ποσοστών του 4%, και γινόταν συζήτηση για την ανάγκη ανοίγματος στην κοινωνία και επίτευξης ενός αριθμού τουλάχιστον 100.000 μελών σε πρώτο στάδιο. Ήταν όμως υπαρκτά η εσωκομματική δημοκρατία και ο πλουραλισμός εντός του κόμματος. Έκτοτε ωστόσο διαφαίνονται τάσεις περιχαράκωσης σε μία άκρως περιορισμένη βάση 20-25 χιλιάδων μελών (αντιστοιχία προς ψηφοφόρους του 2015 περίπου 1 προς 100!) και αρχηγοκεντρισμού (π.χ. με την εκλογή στην Κεντρική Επιτροπή της αδελφής του προέδρου, τη de facto ακύρωση αποτελέσματος ψηφοφορίας στο συνέδριο του 2016 επειδή δεν συμβάδιζε προς την πρόταση του προέδρου κ.ά.). Ακόμα η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ αποφασίσθηκε με αποκλειστική ευθύνη του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ το ίδιο βράδυ των εκλογών τον Ιανουάριο του 2015, χωρίς να ερωτηθεί κανένα συλλογικό όργανο του κόμματος.
Η αναντιστοιχία (ποσοτική και ποιοτική) των πολιτικο-κοινωνικών τάσεων που συγκρότησαν το προοδευτικό κίνημα το οποίο έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία με τη σημερινή κομματική ανθρωπογεωγραφία επιβάλλει την άρση της κομματικής περιχαράκωσης, την καταπολέμηση της φοβικότητας των οργανώσεων έναντι του ανοίγματος τους στην κοινωνία και την μαζικοποίηση τους με νέα μέλη. Αυτό προϋποθέτει μία βαθιά τομή στο Καταστατικό και στις οργανωτικές αντιλήψεις του ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να μπορούν να εγγράφονται ως μέλη όσοι θα προσέρχονται στα πλαίσια μίας ανοιχτής διαδικασίας για άμεση εκλογή τόσο του προέδρου, όσο και της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Η τελευταία οφείλει να καταστεί το κέντρο λήψης των κρίσιμων αποφάσεων και όχι χώρος επιδοκιμασίας τετελεσμένων.
Διαφορετικά κινδυνεύει να αποδειχθεί προφητική η δυσοίωνη πρόβλεψη που περιέχεται στην ιδρυτική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ του 2013: «Δεν ζητάμε από τον Ελληνικό λαό να μας 'αναθέσει' τη διακυβέρνησή του. Έχουμε πλέον μάθει ότι 'αναθέσεις' τέτοιου είδους οδηγούν αργά ή γρήγορα στην στασιμότητα και στην οπισθοχώρηση, αν όχι στην καταστροφή: εκείνοι που 'αναθέτουν' μετατρέπονται σε παθητικούς δεκτές μιας πολιτικής που εναντιώνεται στα συμφέροντα και τις επιθυμίες τους, ενώ εκείνοι που αναλαμβάνουν την ευθύνη μιας τέτοιας 'ανάθεσης' μεταλλάσσονται και διαφθείρονται».
Σε άρθρο του κατά την επέτειο ίδρυσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο πρωθυπουργός επιχείρησε να απαντήσει στο ερώτημα «Τελικά πόσο ψεύτης ήταν ο Ανδρέας;» (Παπανδρέου). Το άρθρο διαπιστώνει ότι στην πορεία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. «υπήρξαν φαινόμενα διαφθοράς, εκφυλισμού ιδεών και ανθρώπων, κυνισμού και καταδολίευσης των λαϊκών διαθέσεων». Ωστόσο καταλήγει ότι τα αιτήματα της εθνικής ανεξαρτησίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατίας είναι «μεγάλα και διαρκή» και ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι «το κόμμα που έχει ξαναπιάσει το νήμα αυτών των στόχων».
Πέρα από την ψυχολογική διάσταση του αρχικού ερωτήματος, το ζήτημα της φυσιογνωμίας και της εξέλιξης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., τόσο πριν από τον θάνατο του ιδρυτή του το 1996 όσο και μετά, παρουσιάζει θεσμικό και πολιτικό ενδιαφέρον. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δημιούργησε ένα κόμμα που ήταν εξαιρετικά μαζικό (220.000 μέλη το 1983 και 400.000 το 1987, ενώ αργότερα στην εκλογή πρόεδρου του «Κινήματος» το 2007, μετείχαν περίπου 740.000 ψηφοφόροι), αλλά και παθολογικά αρχηγοκεντρικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο συνέδριο έγινε μόλις το 1984, δέκα ολόκληρα χρόνια μετά την ίδρυση του, και σ’ αυτό ο πρόεδρος εκφώνησε τρίωρη ομιλία, ενώ ο χρόνος που δόθηκε σε καθένα από τους συνέδρους δεν υπερέβη τα 30 δευτερόλεπτα (!)
Ο αρχηγοκεντρισμός αυτός είναι πια ξεπερασμένος, αφού δεν υπάρχει προσωπικότητα η οποία να συνδυάζει όχι μόνο το επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά και την πολύπλευρη μόρφωση και την άριστη γνώση της διεθνούς και ευρωπαϊκής πραγματικότητας που διέθετε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Και πάντως ο αρχηγοκεντρισμός δεν έχει καμία σχέση με το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ, τον Ιούλιο του 2013, όπου ήδη από το προοίμιο γίνεται λόγος για οικοδόμηση ενός «μαζικού και δημοκρατικού» κόμματος. Την εποχή εκείνη βέβαια ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πολύ περιορισμένη μαζικότητα, με περίπου 30.000 μέλη, προερχόμενα σχεδόν όλα από τις παλιές «συνιστώσες» της εποχής των ποσοστών του 4%, και γινόταν συζήτηση για την ανάγκη ανοίγματος στην κοινωνία και επίτευξης ενός αριθμού τουλάχιστον 100.000 μελών σε πρώτο στάδιο. Ήταν όμως υπαρκτά η εσωκομματική δημοκρατία και ο πλουραλισμός εντός του κόμματος. Έκτοτε ωστόσο διαφαίνονται τάσεις περιχαράκωσης σε μία άκρως περιορισμένη βάση 20-25 χιλιάδων μελών (αντιστοιχία προς ψηφοφόρους του 2015 περίπου 1 προς 100!) και αρχηγοκεντρισμού (π.χ. με την εκλογή στην Κεντρική Επιτροπή της αδελφής του προέδρου, τη de facto ακύρωση αποτελέσματος ψηφοφορίας στο συνέδριο του 2016 επειδή δεν συμβάδιζε προς την πρόταση του προέδρου κ.ά.). Ακόμα η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ αποφασίσθηκε με αποκλειστική ευθύνη του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ το ίδιο βράδυ των εκλογών τον Ιανουάριο του 2015, χωρίς να ερωτηθεί κανένα συλλογικό όργανο του κόμματος.
Η αναντιστοιχία (ποσοτική και ποιοτική) των πολιτικο-κοινωνικών τάσεων που συγκρότησαν το προοδευτικό κίνημα το οποίο έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία με τη σημερινή κομματική ανθρωπογεωγραφία επιβάλλει την άρση της κομματικής περιχαράκωσης, την καταπολέμηση της φοβικότητας των οργανώσεων έναντι του ανοίγματος τους στην κοινωνία και την μαζικοποίηση τους με νέα μέλη. Αυτό προϋποθέτει μία βαθιά τομή στο Καταστατικό και στις οργανωτικές αντιλήψεις του ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να μπορούν να εγγράφονται ως μέλη όσοι θα προσέρχονται στα πλαίσια μίας ανοιχτής διαδικασίας για άμεση εκλογή τόσο του προέδρου, όσο και της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Η τελευταία οφείλει να καταστεί το κέντρο λήψης των κρίσιμων αποφάσεων και όχι χώρος επιδοκιμασίας τετελεσμένων.
Διαφορετικά κινδυνεύει να αποδειχθεί προφητική η δυσοίωνη πρόβλεψη που περιέχεται στην ιδρυτική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ του 2013: «Δεν ζητάμε από τον Ελληνικό λαό να μας 'αναθέσει' τη διακυβέρνησή του. Έχουμε πλέον μάθει ότι 'αναθέσεις' τέτοιου είδους οδηγούν αργά ή γρήγορα στην στασιμότητα και στην οπισθοχώρηση, αν όχι στην καταστροφή: εκείνοι που 'αναθέτουν' μετατρέπονται σε παθητικούς δεκτές μιας πολιτικής που εναντιώνεται στα συμφέροντα και τις επιθυμίες τους, ενώ εκείνοι που αναλαμβάνουν την ευθύνη μιας τέτοιας 'ανάθεσης' μεταλλάσσονται και διαφθείρονται».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου