Τα όρια της λαϊκής εντολής

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στο ΕΘΝΟΣ «E» 22/6

Η λαϊκή κυριαρχία διακηρύσσεται στο άρθρο 1 παρ. 2 του Συντάγματος ως θεμέλιο του πολιτεύματος, με ουσιαστικό και όχι μόνο τυπικό περιεχόμενο. Αρμοδιότητα του κυρίαρχου λαού είναι όχι απλώς να αναθέτει «εν λευκώ» την εξουσία σε κάποιους αντιπροσώπους του, αλλά και να προδιαγράφει μέσω των επιλογών του, έστω σε αδρές γραμμές, την ακολουθητέα από αυτούς πολιτική, με βάση το πρόγραμμα και τη γενικότερη φυσιογνωμία των κομμάτων που μετέχουν στις βουλευτικές εκλογές.

Εξάλλου, το άρθρο 41 παρ. 2 του Συντάγματος προβλέπει τη δυνατότητα διάλυσης της Βουλής πριν από την πάροδο τετραετίας «για ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας». Ο συντακτικός νομοθέτης αποδέχεται δηλαδή ότι υφίσταται λαϊκή εντολή, προφανώς με οριοθετημένο περιεχόμενο προς την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία και την κυβέρνηση που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη της, για να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη πολιτική. Προσαρμογές στην πολιτική αυτή μπορούν να γίνουν με βάση τις μεταβαλλόμενες πραγματικές συνθήκες, όχι όμως πλήρης ανατροπή της με κυβερνητικές αποφάσεις, όπως έπραξε η κυβέρνηση Παπανδρέου την άνοιξη του 2010.

Η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν διαθέτει λαϊκή εντολή για ρήξη με τους δανειστές η οποία θα οδηγούσε σε αχαρτογράφητες περιοχές, όπως αντίστροφα δεν έχει και εντολή για υποταγή σε απαιτήσεις των δανειστών που συνιστούν συνέχιση των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας. Η εντολή του λαού έχει δοθεί με βάση τις σχετικές προεκλογικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ, για σκληρή διαπραγμάτευση με επωφελές για τη χώρα και την κοινωνία αποτέλεσμα («έντιμος συμβιβασμός»). Εφόσον αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, τότε η κυβέρνηση οφείλει να ζητήσει από τον λαό τη διεύρυνση των ορίων της εντολής του είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση.

Η διεύρυνση της εντολής είναι προτιμότερο, κατά την άποψή μου, να γίνει με την προκήρυξη δημοψηφίσματος (με αντικείμενο την αποδοχή ή απόρριψη από το εκλογικό σώμα του καταλόγου των απαιτήσεων των δανειστών) παρά πρόωρων εκλογών. Και τούτο για λόγους τόσο πρακτικούς, αφού το δημοψήφισμα μπορεί να διοργανωθεί και να διεξαχθεί σε συντομότερο χρόνο, όσο όμως και ουσιαστικούς, αφού έτσι ο λαός θα δώσει ευθεία απάντηση, αναλαμβάνοντας βέβαια ο ίδιος και τις ευθύνες της επιλογής του.