Να ανακτήσουμε τη χαμένη έννοια της προόδου - Άρθρο μου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2020

Κώστας Χρυσόγονος

Καθηγητής Νομικής Α.Π.Θ.

    Η συζήτηση για κυβερνητική σύμπραξη στο μέλλον μεταξύ ΚΙΝ.ΑΛ. και ΣΥ.ΡΙΖ.Α., υπό την επιγραφή της «προοδευτικής διακυβέρνησης», εντείνεται τελευταία από αμφότερες τις πλευρές. Στην πραγματικότητα άλλωστε τα δύο κόμματα δεν τα χωρίζουν διαφορές στρατηγικού χαρακτήρα. Αμφότερα αποδέχονται το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, το καπιταλιστικό κοινωνικό σύστημα (παρά τις κατά καιρούς ρητορικές εξάρσεις περί «μετασχηματισμών» του) και τους βασικούς διεθνείς προσανατολισμούς της χώρας (ΝΑΤΟ, ΕΕ, ευρωζώνη). Σ’ αυτά βέβαια δεν συμπίπτουν μόνο μεταξύ τους, αλλά και με τη «Νέα Δημοκρατία». Η διαφορά των τριών εντοπίζεται κυρίως σε ποσοτικά ζητήματα, δηλ. στο πόση ακριβώς αναδιανομή μέρους του συνολικού κοινωνικού προϊόντος από τους έχοντες προς τους  μη έχοντες θεωρούν επιθυμητή και/ή εφικτή, και δευτερευόντως σε άλλα επιμέρους, από τα ιδιωτικά Α.Ε.Ι. ως τον τρόπο εκφοράς του πολιτικού λόγου. 

    Μια συγκυβέρνηση μεταξύ κάποιων από τα κόμματα αυτά δεν είναι επομένως θεωρητικά απίθανη. Και πρακτικά όμως, η «Νέα Δημοκρατία» είχε συγκυβερνήσει το 1989-1990 και το 2012-2015 με προκάτοχα σχήματα των άλλων δύο (ΠΑ.ΣΟ.Κ. και «Συνασπισμό»). Εξάλλου τον Σεπτέμβριο του 2015, αν οι ΑΝ.ΕΛ. δεν εξασφάλιζαν εντελώς οριακά την είσοδό τους στη Βουλή, είναι αρκετά πιθανό ότι ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και (τότε) «Δημοκρατική Συμπαράταξη» θα αναγκάζονταν να συγκυβερνήσουν. Το πρόβλημα ωστόσο έγκειται στο ότι ιστορικά η συγκυβέρνηση στην Ελλάδα μετά το 1974 αποδεικνύεται εκλογικά επιζήμια έως καταστροφική για τον μικρότερο εταίρο. Ανεξάρτητα από το που οφείλεται το φαινόμενο, πάντως η είσοδος του ΚΙΝ.ΑΛ. ως ελάσσονος εταίρου σε κυβέρνηση είτε Μητσοτάκη είτε Τσίπρα δεν προβλέπεται να το ωφελήσει. 

    Πέρα όμως από το ερώτημα ποιοί μπορούν να συγκυβερνήσουν στο μέλλον, κρίσιμο είναι να απαντηθεί τι θα συνιστούσε «προοδευτική» διακυβέρνηση. Εδώ υπάρχει σκόπιμη σύγχυση, αφού όποιος αποχαρακτηρίζεται «αριστερός» (έστω με προσθήκες, π.χ. κεντροαριστερός) αξιώνει να θεωρηθεί αυτομάτως και προοδευτικός, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να υποστηρίζει αντιδραστικές θέσεις (π.χ. το νεοσταλινικό ΚΚΕ, που ευαγγελίζεται τη μετατροπή της σημερινής Ελλάδας σε μικρογραφία της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, είναι ένα βαθιά αντιδραστικό κόμμα). 

    Το ζητούμενο είναι να ανακτήσουμε τη χαμένη έννοια της προόδου, ώστε να αποκτήσει η χώρα μας την προοπτική να προοδεύσει αληθινά. Πρόοδος θα ήταν η αποδόμηση του πελατειακού συστήματος και η οικοδόμηση ενός σύγχρονου κράτους, το οποίο να υποβοηθήσει την οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, αντί να παρακολουθεί απαθές την επιδείνωση της θέσης μας στην παγκόσμια οικονομία (πριν από 30 χρόνια το κατά κεφαλή ΑΕΠ μας ήταν υψηλότερο από όλων των χωρών της Ευρ. Ένωσης, σήμερα είναι χαμηλότερο όλων, εκτός Βουλγαρίας και Ρουμανίας). Πρόοδος θα ήταν η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, που κατατρώει τα σωθικά του Ελληνισμού, με κατάλληλες φορολογικές και κοινωνικοασφαλιστικές πολιτικές, σε συνδυασμό με ενεργητική μεταναστευτική πολιτική σε σχέση με ανθρώπους πολιτισμικά ενσωματώσιμους. Πρόοδος, με άλλα λόγια, θα ήταν μια συνολική αλλαγή πορείας, για την οποία όμως αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να είναι έτοιμη η γηρασμένη και φοβική ελληνική κοινωνία.