ΣτΕ: "Ευπαθείς" οι τράπεζες, στον Καιάδα οι ομολογιούχοι.

                                  Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία 27/3/2014

Στις 21.3.2014 δημοσιεύθηκε η απόφαση 1116/2014 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε ότι το «κούρεμα» των ομολόγων των φυσικών προσώπων με το περιβόητο PSI (νόμος 4046 /2012) δεν παραβιάζει ούτε το Σύνταγμα ούτε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Πρόκειται για μια εξέλιξη αναμενόμενη, αφού το αποτέλεσμα είχε διαρρεύσει στα ΜΜΕ μερικούς μήνες νωρίτερα, και κατά μια έννοια θετική, αφού ανοίγει επιτέλους τον δρόμο για προσφυγές των ομολογιούχων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μετά την εξάντληση των εσωτερικών ενδίκων μέσων. Ωστόσο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το σκεπτικό της μακροσκελούς απόφασης.

Ο κύριος ισχυρισμός των ομολογιούχων – φυσικών προσώπων ήταν ότι υφίστανται άνιση μεταχείριση σε σχέση με τις τράπεζες και τους άλλους θεσμικούς επενδυτές, κατά παράβαση του άρθρου 4 παρ. 1 του Συντάγματος (αρχή της ισότητας). Και τούτο διότι τα φυσικά πρόσωπα, σε αντίθεση με τις τράπεζες, δεν είχαν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν σωστά τον επενδυτικό κίνδυνο, ούτε να πραγματοποιήσουν αντίστοιχη διασπορά των τοποθετήσεών τους. Εμπιστεύθηκαν το ελληνικό δημόσιο ως ασφαλές καταφύγιο για τις οικονομίες μιας ζωής και εκείνο τους «αντάμειψε» λεηλατώντας τις περιουσίες τους. Σα να μην έφθανε αυτό, με το PSI του 2012 δόθηκαν και φοροαπαλλαγές στις τράπεζες, ως αντιστάθμισμα των απωλειών τους από το «κούρεμα» των ομολόγων τους, αλλά καμία φοροαπαλλαγή στα φυσικά πρόσωπα. Σημειωτέον ότι το συνολικό όφελος του δημοσίου από το «κούρεμα» των φυσικών προσώπων ήταν λιγότερο από 1 δις ευρώ, δηλ. ασήμαντο σε σχέση με την απώλεια της πιστοληπτικής του ικανότητας έναντι των τελευταίων δυνητικών υποστηρικτών – πιστωτών του, δηλ. των πολιτών του. Γι αυτό άλλωστε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους είχε εισηγηθεί την εξαίρεση των φυσικών προσώπων από το κούρεμα, χωρίς να εισακουσθεί από την κυβέρνηση (τότε) Παπαδήμου.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας όμως έκρινε ότι η αρχή της ισότητας δεν επιβάλει στο κράτος να επιφυλάσσει ευνοϊκή μεταχείριση σε ορισμένους πιστωτές του πάνω στη βάση των προσωπικών δεδομένων τους. Αντίθετα επιβάλει την «πορεία με ίσο βήμα», ώστε σε περίπτωση αδυναμίας ικανοποιήσεως του συνόλου των απαιτήσεων κάθε πιστωτής να ικανοποιηθεί ανάλογα με το ύψος της απαίτησής του. Με άλλες λέξεις δέχθηκε ότι τα φυσικά πρόσωπα και οι θεσμικοί επενδυτές είναι ίσοι και όμοιοι.

Ο παραλογισμός της δικαστικής αυτής κρίσης είναι τόσο προφανής ώστε να μην χρήζει περαιτέρω σχολιασμού. Η απόφαση όμως δεν σταμάτησε εδώ. Στη συνέχεια της ίδιας (36^ης) σκέψης της αναίρεσε αμέσως την προηγούμενη παραδοχή της και δέχθηκε ότι φοροαπαλλαγές που θεσπίστηκαν με τον ν. 4046/2012 υπέρ των νομικών προσώπων όχι μόνο δεν αντιβαίνουν στην αρχή της ισότητας αλλά και ήταν ……………….. επιβεβλημένες (!) για τη «συγκράτηση της αξιοπιστίας των ιδρυμάτων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, του οποίου η ευπάθεια συνιστά σοβαρότατη απειλή για μια εθνική οικονομία στο σύνολό της».

Με άλλες λέξεις το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας επιχειρεί να μας πείσει  ότι οι τράπεζες και τα λοιπά  επενδυτικά σχήματα  είναι «ευπαθή» και χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία, ενώ οι άνθρωποι όχι. Έτσι π.χ. ο καρκινοπαθής ο οποίος επένδυσε το εφάπαξ του σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, ώστε με τους σταθερούς τόκους τους να συμπληρώνει τη σύνταξή του και να επιτυγχάνει ένα στοιχειώδες επίπεδο περίθαλψης, μπορεί να αφεθεί να πεθάνει, αρκεί το «ίδρυμα του χρηματοπιστωτικού συστήματος» να διατηρήσει την αξιοπιστία του.

Η απόφαση 1116/2014 της Ολομέλειας του Συμβουλίου τη Επικρατείας είναι συγκρίσιμη, κατά κάποιον τρόπο, με την απόφαση 763/1937 του ίδιου. Τότε είχε γίνει δεκτό ότι ο εγκλεισμός αντιφρονούντων της μεταξικής δικτατορίας στο κολαστήριο της Ακροναυπλίας υπό καθεστώς «στρατιωτικως πειθαρχουμένης διαβιώσεως» αποτελεί ανεκτό περιορισμό της προσωπικής τους ελευθερίας και δεν συνιστά φυλάκιση χωρίς ποινική καταδίκη, ούτε παραβίαση του Συντάγματος. Και τούτο διότι η «πειθαρχουμένη διαβίωσις» είναι «συντελεστική κατά πολύ της ηθικής βελτιώσεως αυτών» (των αντιφρονούντων) και «μέτρον προστασίας της πολιτείας έναντι των υπερβασιών και των καταχρήσεων της προσωπικής ελευθερίας». Όπως τότε η Ολομέλεια δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να αντιπαρατεθεί έστω και για λίγο στη μεταξική τυραννία, έτσι και σήμερα δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να αντιπαρατεθεί έστω και για λίγο στη μνημονιακή τυραννία. Δυστυχώς, η Ιστορία επαναλαμβάνεται.