Κοινωνικά δικαιώματα και λιτότητα

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στο ΕΘΝΟΣ «E» 22/12

Στο πρόσφατα δημοσιευμένο Πρόγραμμα Εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2015 η μόνη πρωτοβουλία που προαναγγέλλεται σε σχέση με τα θεμελιώδη δικαιώματα είναι η προσχώρηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), η οποία συζητείται εδώ και δεκαετίες αλλά ποτέ δεν υλοποιείται. Εκτός όμως από τα ατομικά δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ, αναπόσπαστο μέρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελούν και τα κοινωνικά δικαιώματα που βρίσκουν έρεισμα στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (ΕΚΧ).

Στον τελευταίο προβλέπονται π.χ. τα δικαιώματα για εργασία κάτω από δίκαιες συνθήκες και με δίκαιη αμοιβή, για προστασία της υγείας, για κοινωνική ασφάλιση κ.ά. Αυτά ακριβώς τα κοινωνικά δικαιώματα βρίσκονται στο στόχαστρο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών «λιτότητας» και υποβαθμίζονται προκειμένου να εξασφαλισθεί -υποτίθεται- η δημοσιονομική εξυγίανση (στην πραγματικότητα τα δημόσια χρέη διαρκώς αυξάνονται), να ενισχυθεί η «ανταγωνιστικότητα», η οποία ερμηνεύεται ως ολοένα μεγαλύτερη εξαθλίωση των εργαζομένων, και να υλοποιηθούν «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» (δηλαδή απορρύθμιση της αγοράς εργασίας σε όφελος της ασυδοσίας του κεφαλαίου).

Τα ατομικά δικαιώματα χωρίς ταυτόχρονη προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων κινδυνεύουν όμως να μεταλλαχθούν σε περιχαράκωση των προνομίων της άρχουσας τάξης. Και επειδή αυτή είναι η ζοφερή ευρωπαϊκή πραγματικότητα, ολοένα και περισσότεροι πολίτες αισθάνονται όχι μόνο αδιαφορία, αλλά και αποστροφή προς την ΕΕ. Με αφορμή την τελευταία συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την προηγούμενη εβδομάδα και την παρουσίαση σ' αυτήν του προγράμματος της Επιτροπής, ο γράφων συνέταξε ερώτηση καλώντας την τελευταία να δρομολογήσει την προσχώρηση της ΕΕ στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη.

Αν υλοποιούνταν κάτι τέτοιο, θα είχε ως συνέπεια όλες οι πράξεις της Ενωσης, περιλαμβανομένων εκείνων που υλοποιούν τα μνημονιακά προγράμματα, να υπόκεινται στον έλεγχο της Επιτροπής του ΕΚΧ (αντίστοιχη προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως προς τον έλεγχο της εφαρμογής του ΕΚΧ). Αν και οι ελπίδες να ανταποκριθούν θετικά η Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ενωσης είναι ελάχιστες, πάντως το γεγονός ότι την ερώτηση συνυπέγραψαν 18 ευρωβουλευτές από 13 διαφορετικές χώρες προερχόμενοι από τις ομάδες της Αριστεράς, των Σοσιαλδημοκρατών και των Πράσινων, δείχνει ότι κάτι κινείται στην Ευρωβουλή.