Η δικτατορία των κεφαλαιαγορών

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 18/01

Στις 28.12.2014 ο Υπουργός Οικονομικών έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη στο «Βήμα». Είπε ότι «η συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Τράπεζας (ΕΚΤ) αποτελεί κλειδί για την οικονομική μας πορεία το 2015…διότι εύκολα και απότομα μπορεί να κλείσει τη χρηματοδότηση προς τις τράπεζες και έτσι να στραγγαλίσει την ελληνική οικονομία σε χρόνο dt». Κατ’ ουσία δηλαδή ο αρμόδιος υπουργός της συγκυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-ΝΔ ομολογεί ότι τα κόμματα αυτά έχουν παραδώσει τα κλειδιά της ελληνικής οικονομίας στην ΕΚΤ.

Η τελευταία βρίσκεται στα χέρια τεχνοκρατών, προερχόμενων ως επί το πλείστον από τις ιδιωτικές κεφαλαιαγορές ( π. χ. ο Μάριο Ντράγκι διατέλεσε ανώτατο στέλεχος της τράπεζας Goldman Sachs), στερούμενων δημοκρατική νομιμοποίηση και μη υποκείμενων σε ουσιαστικό έλεγχο. Ο διορισμός των διοικητών των κεντρικών τραπεζών/μελών του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ από τις εθνικές κυβερνήσεις δεν συνιστά δημοκρατική νομιμοποίηση, αλλά διαδικασία τοποθέτησης «δοτών» προσώπων, χωρίς έλεγχο από τα εθνικά κοινοβούλια. Εξάλλου, δεδομένου ότι οι διοικητές αυτοί δεν υπόκεινται σε ανάκληση καθόλη τη διάρκεια της θητείας τους και η ΕΚΤ δεν μπορεί να ελεγχθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρά μόνο με την υποβολή ερωτήσεων, κατ’ ουσία δεν υφίσταται δημοκρατικός έλεγχος, ούτε δυνατότητα καταλογισμού ευθυνών.

Με άλλες λέξεις, ο Υπουργός Οικονομικών περιέγραψε την ύπαρξη μιας μετανεωτερικής δικτατορίας των κεφαλαιαγορών, στην οποία οφείλουν να υποτάσσονται οι ψηφοφόροι, προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα (ο ίδιος στη συνέντευξή του διαβεβαιώνει ότι «υπάρχουν πολύ χειρότερα»). Και για να μην μείνει καμία αμφιβολία που οδηγεί η «ενδεδειγμένη» υποταγή, μας πληροφόρησε ότι «οι υπόλοιπες χώρες έχουν πλέον οχυρωθεί απέναντι στο ενδεχόμενο δικής μας αποχώρησης» και  «αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά σε σχέση με το 2012».  Επομένως η διαπραγματευτική δύναμη των «αμαρτωλών κρατών» (όπως τα αποκάλεσε κάποτε η καγκελάριος της Γερμανίας) εξασθενεί περισσότερο με την πάροδο του χρόνου, εωσότου αυτά προσδεθούν με ακατάλυτους δεσμούς χρέους στο παραπάνω αυταρχικό καθεστώς, διαμεσολαβημένο από τους εγχώριους μεταπράτες της υποτέλειας- κόμματα εξουσίας (μάλιστα οι τελευταίοι έχουν το θράσος να αποκαλούν την πρόσδεση success story)!

Ειδοποιός διαφορά της μετανεωτερικής υπερεθνικής δικτατορίας σε σχέση με τις περισσότερες εθνικές δικτατορίες του παρελθόντος, δεν είναι μόνο η χρήση του οικονομικού και επικοινωνιακού εκβιασμού αντί της υλικής βίας, ως κύριου μέσου επιβολής της, αλλά και ο βαθιά αντιδραστικός της χαρακτήρας. Ενώ δηλαδή οι δικτατορίες του 20^ου αιώνα κατά κανόνα επιδίωκαν απλώς τη συντήρηση ενός δεδομένου κοινωνικού και οικονομικού συσχετισμού δυνάμεων ( προς όφελος εννοείται της κοινωνικά άρχουσας τάξης) και μάλιστα ενίοτε προέβαιναν , μέσα στα πλαίσια αυτά, σε κάποιες ήσσονος σημασίας παραχωρήσεις (π. χ. στην Ελλάδα το ΙΚΑ ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας), τώρα το πρόταγμα είναι η αντίστροφη αναδιανομή, από τους μη έχοντες προς τους έχοντες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ερώτησή μου στο Ευρωκοινοβούλιο για την επιδείνωση της ανισοκατανομής του πλούτου στην Ελλάδα στα χρόνια των μνημονίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απάντησε πως έτσι….. αποκαταστάθηκαν οι ισορροπίες (!) κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (ειδικότερα, το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού από 48% του  συνολικού ιδιωτικού πλούτου το 2007 έφθασε στο 57% το 2013, σύμφωνα με έρευνα της τράπεζας Credit Suisse).

Αντί για εξορίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια κλπ. σε βάρος πολιτικών αντιπάλων η μετανεωτερική αυτή δικτατορία επιβάλει «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» σε βάρος του κοινωνικού αντιπάλου, που είναι συνολικά ο κόσμος της εργασίας. Οι «μεταρρυθμίσεις» συνίστανται στην απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, ώστε η τελευταία να παραμένει έρμαιο των εργοδοτών, και στην κατεδάφιση κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως η υγεία, η παιδεία και η κοινωνική ασφάλιση, με δραστικές οριζόντιες περικοπές των σχετικών δημόσιων δαπανών. Η κατάληξη είναι η μακροχρόνια ανεργία και η αδυναμία ικανοποίησης βασικών αναγκών (π.χ. μη θέρμανση σπιτιών τον χειμώνα ή ακόμη και υποσιτισμός), δηλαδή μια μορφή οικονομικών βασανιστηρίων, σε βάρος μεγάλης μερίδας της κοινωνίας.

Θα ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι ο μετανεωτερικός αυταρχισμός που έχει επικρατήσει σε πανευρωπαϊκή κλίμακα και σε βάθος δεκαετιών μπορεί να ανατραπεί άμεσα από ένα εκλογικό αποτέλεσμα σε ένα μικρό κράτος της περιφέρειας της Ένωσης. Παρά ταύτα, οι προσεχείς ελληνικές εκλογές μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα μιας διαδικασίας «ντόμινο», η οποία θα επεκταθεί στη συνέχεια και σε άλλες χώρες και θα οδηγήσει στη σταδιακή αλλαγή των συσχετισμών δυνάμεων τουλάχιστον στον ευρωμεσογειακό χώρο. Ζητούμενο επομένως είναι να μείνουν οι πολίτες απτόητοι από τον ασκούμενο οικονομικό εκβιασμό και να εξασφαλίσουν την επικράτηση της ριζοσπαστικής αριστεράς.