Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»


Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ συμφωνήθηκε επισήμως το βράδυ των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015 σε τηλεφωνική συνομιλία των προέδρων τους. Σε ότι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ, τούτο συνιστούσε ωμή παραβίαση του καταστατικού του, σύμφωνα με το οποίο το «ανώτερο πολιτικό όργανο» είναι η Κεντρική Επιτροπή και εκείνη έχει «την ευθύνη της διεύθυνσης του κόμματος» (άρθρο 13, παρ.1), ενώ ο πρόεδρος «λειτουργεί στο πλαίσιο των αποφάσεών της» (άρθρο 14, παρ.4). Στην προκείμενη περίπτωση, θέμα κυβερνητικών συνεργασιών ουδέποτε είχε συζητηθεί στην Κεντρική Επιτροπή. Ο Αλέξης Τσίπρας επωφελήθηκε δηλαδή τότε από τη μέθη της εκλογικής νίκης για να πραγματοποιήσει το πρώτο και αποφασιστικό βήμα στην πορεία μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγοκεντρικό / προσωποπαγές μόρφωμα, καταργώντας de facto την καταστατική κατοχύρωση της εσωκομματικής δημοκρατίας.

Δεν είχε προηγηθεί εξάλλου καμιά οργανωμένη συζήτηση μεταξύ των δύο κομμάτων για την εκπόνηση κοινού κυβερνητικού προγράμματος, σε αντίθεση προς ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες (π.χ. στη Γερμανία, συνήθως συνάπτεται γραπτό «συμβόλαιο» και επικυρώνεται με ψηφοφορία από τα αρμόδια συλλογικά όργανα ή και από το σύνολο των μελών, όπως συνέβη πρόσφατα στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα για την έγκριση της συνεργασίας με τους Χριστιανοδημοκράτες). Ο πολιτικός «γάμος» ΣΥΡΙΖΑ / ΑΝΕΛ ήταν μια τυχοδιωκτική επιλογή, στηριγμένη στη γνώση του γεγονότος ότι ο κ. Καμμένος θα ήταν διατεθειμένος να δώσει οποιοδήποτε αντάλλαγμα προκειμένου να εξασφαλίσει την περιπόθητη για το ίδιο θέση του Υπουργού Άμυνας, σε συνδυασμό με έναν αριθμό άλλων κυβερνητικών θέσεων για βουλευτές του. Και τούτο παρά το ότι είναι φανερό πως τα δύο κόμματα έχουν διαφορετικούς πολιτικούς και ιδεολογικούς προσανατολισμούς σε μια σειρά κρίσιμων θεμάτων, όπως οι σχέσεις Αθήνας – Σκοπίων, το μεταναστευτικό, οι σχέσεις κράτους / εκκλησίας και άλλα.

Το πολιτικό κόστος του τυχοδιωκτισμού το έχει χρεωθεί έως σήμερα κυρίως ο μικρότερος κυβερνητικός εταίρος, αφού στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 οι ΑΝΕΛ έχασαν σχεδόν το ένα τρίτο των ψηφοφόρων τους (293.000 ψήφοι τον Ιανουάριο, 200.000 τον Σεπτέμβριο), ενώ έκτοτε το σύνολο των δημοσκοπήσεων προβλέπει ότι σε νέα εκλογική αναμέτρηση δεν θα υπερβούν το όριο του 3% για την είσοδό τους στη Βουλή. Αθέατο κόστος υπάρχει όμως και για τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού η επί τετραετία σύμπραξή του με μια δεξιά πολιτική δύναμη, όπως οι ΑΝΕΛ, μειώνει δραματικά την αξιοπιστία των ανοιγμάτων του προς το κέντρο ή την κεντροαριστερά. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι στις αρχές του 2015 το «Ποτάμι» δήλωνε έτοιμο να συζητήσει τις προϋποθέσεις κυβερνητικής συνεργασίας, αλλά ο Αλέξης Τσίπρας προτίμησε να εναγκαλισθεί τον Πάνο Καμμένο. Κάτω από το φως της εμπειρίας αυτής, οι σημερινές προτροπές του για «προοδευτική σύγκλιση» μοιάζουν υποκριτικές, πολύ περισσότερο όταν συνοδεύονται από απροσχημάτιστη οικοδόμηση πελατειακών δικτύων με μοναδικό σκοπό την παραμονή του ίδιου σε θέση διεκδικητή της εξουσίας.