Η αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ και η αρμοδιότητα των ΟΠΠΙ

 

Το άρθρο 16 παρ. 5 του Συντάγματος καθιερώνει την πλήρη αυτοδιοίκηση των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Πυρήνα της αυτοδιοίκησης συνιστά το να διαχειρίζονται τα Α.Ε.Ι. τις υποθέσεις τους με δικά τους (το καθένα) όργανα.

Στην προκειμένη περίπτωση ωστόσο, το άρθρο 18 του ν. 4777/2021 σαφώς ορίζει ότι το προσωπικό των Ο.Π.Π.Ι. υπάγεται στην ΕΛ.ΑΣ. και η μισθοδοσία του βαρύνει τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Δεν πρόκειται συνεπώς για πανεπιστημιακή αστυνομία, υπαγόμενη στις εντολές των πρυτανικών αρχών (όπως π.χ. η δημοτική αστυνομία υπάγεται στους Ο.Τ.Α.), αλλά για μια υπηρεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, όπως όλη η υπόλοιπη ΕΛ.ΑΣ. Η αρμοδιότητα των Ο.Π.Π.Ι. συνίσταται στην πρόληψη της τέλεσης και την αντιμετώπιση κάθε αξιόποινης πράξης μέσα στους χώρους των Α.Ε.Ι. Ουδεμία πρόσκληση ή άδεια των πρυτανικών αρχών ή άλλων πανεπιστημιακών αρχών απαιτείται κατά τον νόμο για την άσκηση των παραπάνω αρμοδιοτήτων.

Κατά μία άποψη, η αυτοδιοίκηση των Α.Ε.Ι. δεν περιλαμβάνει την πρόληψη και καταστολή εγκλημάτων στους πανεπιστημιακούς χώρους, επειδή η δημόσια τάξη και ασφάλεια ανάγεται στον πυρήνα της κρατικής εξουσίας και επειδή όλοι οι δημόσιοι χώροι είναι ίδιοι ως προς τούτο. Γίνεται μάλιστα επίκληση της υπ’ αριθ. 16/2015 απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε συνταγματικά ανεκτή την κατάργηση τότε της Δημοτικής Αστυνομίας, με το σκεπτικό ότι «είναι δυνατή η ανάθεση ορισμένων από τις αρμοδιότητες της ΕΛ.ΑΣ. … σε άλλα όργανα της Δημόσιας Διοικήσεως, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι υπάλληλοι των Ο.Τ.Α. … πλην όμως και στην περίπτωση αυτή είναι δυνατή … η επαναφορά των αρμοδιοτήτων αυτών στα όργανα της ΕΛ.ΑΣ. με νεότερη νομοθετική ρύθμιση».

Η προφανής διαφορά όμως μεταξύ Α.Ε.Ι. και Ο.Τ.Α., ως προς το ζήτημα των αρμοδιοτήτων δημόσιας τάξης και ασφάλειας, είναι ότι τα μεν, αθροιζόμενα, εκτείνονται σε πολύ μικρό μέρος της επικράτειας, ενώ οι δε, αθροιζόμενοι, στο σύνολο αυτής. Άρα η «αυτοδιοίκηση» των Ο.Τ.Α. δεν μπορεί λογικά να συμπεριλάβει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, παρά μόνο μερικά (π.χ. αρμοδιότητα βεβαίωσης παράνομης στάθμευσης οχημάτων και επιβολής προστίμων) και πάντως δυνητικά για τον νομοθέτη, αφού διαφορετικά θα πλήττονταν ο πυρήνας της κεντρικής κρατικής εξουσίας. Αντίθετα, η «αυτοδιοίκηση» των Α.Ε.Ι. μπορεί να θεωρηθεί ότι συμπεριλαμβάνει και την αρμοδιότητα αυτή. Σε κάθε περίπτωση εξάλλου, ο ίδιος ο ν. 4777/2021 (άρθρο 18 παρ. 2) προβλέπει ότι το προσωπικό των Ο.Π.Π.Ι. «διατίθεται σε Α.Ε.Ι. με κριτήριο την ύπαρξη και την έκταση των αναγκών που διαπιστώνονται». Ενόψει του σκοπού του άρθρου 16 παρ. 5 του Συντάγματος, δηλ. της διαφύλαξης της ακαδημαϊκής ελευθερίας αλώβητης έναντι παρεμβάσεων της κρατικής εξουσίας, αλλά και του βεβαρημένου ιστορικού παρελθόντος της χώρας μας («Σπουδαστικό» τμήμα της Ασφάλειας στα προδικτατορικά χρόνια κλπ.) θα ήταν επιβεβλημένη τουλάχιστον μια σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία του νόμου, υπό την έννοια ότι η «διάθεση» οφείλει να γίνεται με την έννοια της ανάθεσης της διοίκησης των Ο.Π.Π.Ι. στις αντίστοιχες πρυτανικές αρχές.

Κώστας Χ. Χρυσόγονος, Καθηγητής Νομικής Α.Π.Θ.

           Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 11.3.2022