Ο δρόμος της προόδου

Δημοσιευμένο άρθρο του Κώστα Χρυσόγονου στην εφημερίδα «Καθημερινή»


Η συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο στις 15.1.2018 σχετικά με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού 2015/839 περί ειδικών μέτρων για την Ελλάδα αποκάλυψε άγνωστες πτυχές της δημοσιονομικής μας πορείας. Ο παραπάνω Κανονισμός, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2015, αύξησε τη ροή ενωσιακών χρηματοδοτήσεων προς την Ελλάδα κατ’ εξαίρεση από όσα ισχύουν για όλα τα άλλα κράτη-μέλη της Ένωσης, προκειμένου η τελευταία να συμβάλει περισσότερο στην αντιμετώπιση της πρωτοφανούς ελληνικής κρίσης. Όπως παραδέχεται το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης στο σχετικό από 12.1.2018 ενημερωτικό έγγραφό του, τούτο είχε ως συνέπεια την αύξηση της ρευστότητας την περίοδο 2015-16 κατά περίπου 1,5 δις ευρώ, με ισόποση ενίσχυση των δημοσίων εσόδων στο διάστημα αυτό.

Με άλλες λέξεις, τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που επιτυγχάνονται οφείλονται κατά ένα μέρος (πέρα από την υπερφορολόγηση) σε έκτακτες ευρωπαϊκές ενισχύσεις, προκειμένου να βοηθηθεί η Ελλάδα να ξεπεράσει τις οδυνηρές επιπτώσεις της Βαρουφακειάδας του πρώτου εξαμήνου του 2015. Και βέβαια τούτο ήταν μόνο ένα μικρό μέρος του συνολικού καθαρού οφέλους από τη συμμετοχή μας στην Ένωση. Ενδεικτικά το 2016 η συνολική χρηματοδότηση από τα ενωσιακά ταμεία προς την Ελλάδα έφθασε τα 5,85 δις ευρώ, έναντι ελληνικής συνεισφοράς μόλις 1,73 δις, δηλαδή έχουμε καθαρή εισροή πόρων 4,12 δις ή 2,4% του ΑΕΠ, ενώ το 2014 το αντίστοιχο ποσό είχε ξεπεράσει τα 5 δις, προσεγγίζοντας το 3% του ΑΕΠ.

Ωστόσο η πραγματικότητα αυτή δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτή από την ελληνική κοινή γνώμη, η οποία, αν πιστέψουμε τα στοιχεία του τελευταίου ευρωβαρόμετρου του φθινοπώρου 2017, είναι η πιο ευρωσκεπτικιστική μεταξύ όλων των κρατών-μελών της Ένωσης. Μόλις το 23% των ερωτώμενων απαντά ότι εμπιστεύεται την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 74% δεν την εμπιστεύεται (στη δεύτερη θέση κατατάσσεται το Ηνωμένο Βασίλειο, με 29% εμπιστοσύνη και 59% δυσπιστία). Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Βουλγαρία η εικόνα είναι σχεδόν αντίστροφη, αφού η εμπιστοσύνη προς την Ένωση ανέρχεται σε 57% και η δυσπιστία σε 29%, ενώ το καθαρό όφελος των γειτόνων από τις δοσοληψίες τους με τα ευρωπαϊκά ταμεία το 2016 (εισροές μείον εκροές) ήταν κάτω από 1,9 δις ευρώ, δηλ. λιγότερα από τα μισά της Ελλάδας.

Πέρα από τα όποια ελλείμματα ενημέρωσης, ο ελληνικός ευρωσκεπτικισμός οφείλεται μάλλον στο γεγονός ότι η χώρα μας δοκιμάστηκε με τον πιο σκληρό τρόπο την τελευταία δεκαετία, χάνοντας περίπου το ένα τέταρτο του εθνικού της εισοδήματος, εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και αντίστοιχο αριθμό νέων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Όλα αυτά χρεώνονται σε κάποιο βαθμό στη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς άλλωστε στον εγχώριο πολιτικό λόγο ανέκαθεν ευδοκιμούσαν ξενοφοβικές θεωρίες συνωμοσίας. Η αλήθεια όμως είναι ότι για την ελληνική κρίση ευθύνεται κυρίως η σταδιακή και σχεδόν ανεπαίσθητη απώλεια του παραγωγικού μοντέλου της χώρας τις προηγούμενες δεκαετίες και η αποτυχία των εγχώριων πολιτικών και οικονομικών ελίτ να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τη μετάβαση από μια οικονομία εντάσεως εργασίας σε μια οικονομία εντάσεως κεφαλαίου και τεχνολογίας, μέσα στο πλαίσιο ενός ολοένα εντεινόμενου παγκόσμιου ανταγωνισμού.

Η αλήθεια ακόμη είναι ότι η συμμετοχή μας στην πρώτη ταχύτητα της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να ανατραπεί παρά μόνο με τεράστιο οικονομικό και εθνικό κόστος. Ο δρόμος της προόδου για ολόκληρη την Ευρώπη δεν είναι η επάνοδος στα παρωχημένα πια εθνικά οχυρά του παρελθόντος, αλλά η προώθηση της ενοποιητικής διαδικασίας, με άρση των ανισορροπιών και των δυσλειτουργιών οι οποίες υφίστανται στο σημερινό ενωσιακό οικοδόμημα και γίνονται πια ευρέως αντιληπτές, όπως καταδεικνύουν οι πρόσφατες μεταρρυθμιστικές προτάσεις Μακρόν, Γιουνκέρ κ.ά. Και ο δρόμος της προόδου για την Ελλάδα, μέσα στο πλαίσιο αυτό, είναι η αποδόμηση του πελατειακού συστήματος και η αναδόμηση του κράτους, με ένα πιο ολιγόλογο και σαφέστερο νομοθετικό πλαίσιο, μια πιο επαγγελματική και περισσότερο αξιολογούμενη από τους χρήστες των δημοσίων υπηρεσιών δημόσια διοίκηση και με ταχύτερη και πιο ανεξάρτητη απονομή δικαιοσύνης. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εκμεταλλευθούμε τις ευκαιρίες που μας παρέχει η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αναπτυχθούμε δυναμικά, βγαίνοντας από το σημερινό τέλμα.