Κώστας Χρυσόγονος
Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ
Οι εκλογές της 25.6.2023, με τον κατακερματισμό της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης σε επτά (και παραλίγο οκτώ) κόμματα, κανένα από τα οποία δεν έφθασε το 18% των έγκυρων ψήφων ή τις 50 έδρες, έθεσαν επί τάπητος το ζήτημα της λειτουργικότητας της Βουλής. Δεδομένου ότι η τελευταία δεν είναι μόνο λαϊκή αντιπροσωπεία, αλλά και κρατικό όργανο, εξοπλισμένο με αρμοδιότητες καίριας σημασίας για τη λειτουργία του πολιτεύματος, η διασφάλιση της δυνατότητας άσκησης των αρμοδιοτήτων αυτών συνιστά συνταγματική επιταγή, ως απόρροια της κοινοβουλευτικής αρχής και της διάκρισης των λειτουργιών (βλ. αναλυτικότερα Κ. Χρυσόγονου, Εκλογικό σύστημα και Σύνταγμα, 1996, σ. 217 επ.). Στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα το ζήτημα προκύπτει όχι υπό την έκφανση της διακινδύνευσης της κυβερνητικής σταθερότητας, αλλά της δυσχέρειας άσκησης των ελεγκτικών δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης, λόγω ακριβώς του κατακερματισμού της (π.χ. αδυναμία κατάθεσης πρότασης δυσπιστίας με τις απαιτούμενες 50 υπογραφές, κ.ά.).
Ανακύπτει έτσι εύλογα το ερώτημα, μήπως θα ήταν σκόπιμο να αυξηθεί το απαιτούμενο όριο για τη συμμετοχή ενός κόμματος (ή συνασπισμού) στην κατανομή των εδρών από το 3% των εγκύρων ψήφων πανελλαδικά (άρθρο 99 παρ. 1 του Εκλογικού Κώδικα, π.δ. 26/2012), π.χ. στο 5%. Το ερώτημα τούτο μπορεί να καταστεί πιεστικότερο στο μέλλον, εφόσον στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις μειωθεί αισθητά το ποσοστό ψήφων (και) του πρώτου κόμματος, ως αποτέλεσμα της συνήθους φθοράς από την άσκηση εξουσίας. Τότε ενδέχεται να τεθεί και ζήτημα κυβερνητικής σταθερότητας, δεδομένου ότι το πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται άκρως πολωμένο, αφού κανείς από τους οκτώ κοινοβουλευτικούς σχηματισμούς δεν φαίνεται να έχει μελλοντική διάθεση κυβερνητικής συνεργασίας με κανέναν.
Μια ματιά στα συγκριτικά δεδομένα δείχνει ότι από τα άλλα 26 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα τέσσερα υπάρχει όριο 4%, σε ένδεκα το όριο είναι 5%, ενώ υπάρχουν και κράτη μέλη (π.χ. Γαλλία, Ιρλανδία, Μάλτα, Πορτογαλία) όπου το όριο μπορεί να καταλήγει κατ’ αποτέλεσμα να τίθεται ακόμη υψηλότερα, λόγω της εφαρμογής πλειοψηφικού συστήματος ή της κατανομής των εδρών σε επίπεδο ελάσσονος περιφέρειας. Μόνο η Δανία και η Ολλανδία φαίνονται να έχουν τελικά χαμηλότερο εκλογικό «κατώφλι» από την Ελλάδα.
Πρόκειται πάντως για θέμα αναγόμενο στο εκλογικό σύστημα και έτσι μια τυχόν αλλαγή εδώ θα χρειαζόταν να υπερψηφισθεί με πλειοψηφία 200 βουλευτών, προκειμένου να ισχύσει από τις επόμενες εκλογές (άρθρο 54 παρ.1 Συντ.), αλλιώς θα πρέπει να περιμένει έως τις μεθεπόμενες. Ο περιορισμός όμως αυτός αφορά (μόνο) τις εθνικές εκλογές, ενώ για τις ευρωεκλογές ο νομοθέτης δεν κωλύεται συνταγματικά να θεσπίσει την αύξηση του ορίου συμμετοχής στην κατανομή των εδρών με άμεση ισχύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου