Φαύλος κύκλος και αλλαγή νοοτροπίας

Φαύλος κύκλος και αλλαγή νοοτροπίας

άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Τα Νέα", 25.6.2020

Στη μετεκλογική περίοδο το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει σταματήσει να παράγει θεατρικά δρώμενα και στην εσωτερική επικαιρότητα κυριαρχούν το αστυνομικό δελτίο και η κατάθλιψη του κορωνοϊού. Έτσι η υπόθεση της μαζικής αγοράς ακινήτων από τον επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ και της ενοικίασής τους σε ΜΚΟ για πρόσφυγες και/ή μετανάστες ήταν φυσικό να προσελκύσει την προσοχή των ΜΜΕ και του φιλοθεάμονος κοινού. Η αρνητική δημοσιότητα, καθώς και η αντίδραση του δεύτερου σε σειρά αρχαιότητας ευρωβουλευτή του, ανάγκασαν τον πρόεδρο του κόμματος να συγκαλέσει συνεδρίαση της ευρωομάδας και να εκδώσει σχετικό δελτίο τύπου.

Όλα αυτά, πίσω από τη γραφική τους διάσταση, κρύβουν παθογένειες του ελληνικού δημόσιου βίου. Το «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων δεν γίνεται αντικείμενο ουσιαστικού ελέγχου, κατά συστηματικό και διαρκή τρόπο, από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας. Εφόσον η τελευταία δεν μπορεί, ή δεν θέλει, να αντιμετωπίσει με τον προσήκοντα θεσμικό τρόπο τις αφανείς ροές του «πολιτικού χρήματος», οι οποίες είναι κοινό μυστικό ότι υφίστανται (και μάλιστα σε μεγάλη κλίμακα και σε βάθος χρόνου), απομένουν μόνο οι δημοσιογράφοι που προσπαθούν να αποκομίσουν ειδήσεις από τη δημοσίευση των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών.

Ακόμη πιο ελλειμματική είναι η εσωτερική θεσμική λειτουργία των κομμάτων. Η προχθεσινή συνεδρίαση της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ με τον πρόεδρο του κόμματος ήταν η πρώτη μετά τις ευρωεκλογές του 2019, ή τουλάχιστον η πρώτη που έλαβε κάπως ευρεία δημοσιότητα. Στα περίπου 3,5 χρόνια της συμμετοχής μου σ΄ εκείνη (από τον Μάιο του 2014 ως τον Οκτώβριο του 2017), τέτοιες συνεδριάσεις είχαν λάβει χώρα μόλις δύο φορές, ενώ σχεδόν εξίσου σπάνιες και πολιτικά ακόμη πιο ανούσιες είναι οι συνεδριάσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε το πρόβλημα δεν αφορά μόνο αυτόν, αλλά και τα υπόλοιπα ελληνικά κόμματα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό το καθένα. 

Οι εσωκομματικές διαδικασίες στη χώρα μας είναι αραιές, έχουν συχνά τελετουργικό ή διεκπεραιωτικό χαρακτήρα και το ενδιαφέρον τους περιορίζεται στην ανάδειξη προσώπων σε θέσεις κομματικής εξουσίας. Ουσιαστική πολιτική συζήτηση δεν γίνεται στα συλλογικά όργανα των κομμάτων, αφού εκεί θα ερμηνευόταν ως «εσωστρέφεια», παρά μόνο κατά συνωμοτικό τρόπο πίσω από κλειστές πόρτες και τελικά οι αποφάσεις λαμβάνονται από τον αρχηγό και μικρή ομάδα έμπιστων συμβούλων του. Τα θεσμικά ελλείμματα και η αδιαφάνεια συνδυάζονται και δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για την ποιότητα της δημοκρατίας, αλλά και για την ποιότητα των πολιτικών αποφάσεων (χαρακτηριστικό παράδειγμα η αξιοθρήνητη επιλογή κυβερνητικού εταίρου εν μία νυκτί τον Ιανουάριο του 2015 προσωπικά από τον Αλέξη Τσίπρα, χωρίς να ερωτηθεί κανένα κομματικό όργανο). Η θραύση του φαύλου κύκλου θα ήταν εφικτή μόνο αν άλλαζαν νοοτροπία τόσο οι πολιτικοί, όσο όμως και οι πολίτες. Προς το παρόν τίποτα τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα